مدیریت ریسک در فرایند صادرات
صادرات به معنی دستیابی به فرصت های بیشتر است اما این فرصتها با ریسک حضور در بازارهای صادراتی همراه است. اگرچه محیط تجارت بین الملل در طی سالها به طور قابل ملاحظه ای تغییر کرده است و از برخی جهات آسان شده است، اما خطراتی که صادرکنندگان در هنگام فروش محصولات و خدمات خود در کشورهای دیگر با آن روبه رو میشوند نیز ابعاد پیچیده تری یافته است. فرایند مدیریت ریسک صادرات به زبان ساده واضح و روشن یعنی ابتدا بایستی منابع خطر در فرایند صادرات شناسایی شود و سپس این خطرات به حداقل رسانده شود و برای پاسخ به آنها آماده شد. امور بانکی و ارزی، مسائل مربوط به قرارداد بین الملل، بیمه، حمل ونقل و… از جمله خطراتی هستند که یک صادرکننده ممکن است با آنها مواجه شود.
انتخاب مشاور صادرات حرفه ای، گام مهمی در کاهش این خطرات است. شرکت مدیریت صادرات تات، با تجربه ارزشمند فعالیت در این حوزه، میتواند در راستای شناسایی منابع ریسک، احتمال وقوع هریک، و سناریوهای مختلف مقابله با ریسک، مشتریان خود را در این جهت یاری نماید.
ریسک سیاسی
بی ثباتی سیاسی در مقصد صادراتی میتواند موجب اختلال و یا در بعضی از موارد جلوگیری از تکمیل قراردادهای صادراتی شود. این نوع ریسک قدرتمند ممکن است شامل مواردی همچون عدم پرداخت بدهی، ممانعت انتقال ارز، ملی سازی دارایی های خارجی، مصادره اموال، تغییر سیاستهای دولتی و یا در موارد شدید، انقلاب و جنگ باشد.
در ایران وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور مستمر بر اثرات تغییرات سیاسی در کسب و کارها و تجارت ایران نظارت میکند. همچنین در مواردی امکان استفاده از بیمه نامه ریسک سیاسی وجود دارد.
ریسک قانونی
در قوانین کشورهای مبدأ و مقصد صادراتی، تفاوتهای عمده ای وجود دارد. شرکت های صادرکننده باید بر این تفاوت ها در فرایند صادرات و محصول خود اشراف داشته باشند. مهم است که این تفاوتها درک شود و چگونگی تاثیر این تفاوتها بر صادرات موفق محصولات و خدمات مشخص گردد و راهکار مقابله با ریسک های این حوزه، از قبل مشخص شده و برای آن آماده گشت. نمونه هایی از مواردی که مسائل قانونی میتوانند باعث کند شدن یا اختلال در فرایند صادرات شود به شرح زیر است:
- تفاوت بین سیستم های حقوقی- به عنوان مثال، سیستمهای قانون قضایی(common law) در مقایسه با سیستمهای قانونی مدنی (civil law)
- تفاوت در قانون قرارداد بین کشورها- استفاده از قراردادهای شناخته شده بین المللی میتواند این مشکلات را کاهش دهد.
- قوانین مربوط به ثبت اختراع و سایر مسائل مربوط به مالکیت معنوی
- قوانین مسئولیت در قبال محصولات (Product liability law) و هرگونه ضمانت رضایت مصرف کننده
- قوانین اشتغال، ایمنی و سلامت حرفهای برای صادرکنندگان
- دسترسی به دادگاه ها و مکانبسم های حل اختلاف
- قوانین گمرکی و مالیاتی
- قوانین سهل انگاری و اشتباه کاری (Negligence and misrepresentation law)
ریسک نرخ ارز
ریسک نرخ ارز ممکن است به دلیل نوسانات ارزش یک ارز رخ دهد. صادرکنندگان باید اطمینان حاصل نمایند که گزارشهای اعتباری منظمی در مورد مشتریان خود دریافت میکنند. این گزارشها توسط آژانسهای اعتباری، بیمه گران و بانکها ارائه میشوند. آخرین تغییرات نرخ ارز را میتوانید از این صفحه دریافت کنید.
ریسک قرنطینه
اکثر کشورها دارای الزامات شدیدی در مورد قرنطینه هستند. لذا لازم است صادرکنندگان محترم نسبت به آن چه تحت قوانین قرنطینه مقصد صادراتی خود مجاز یا غیرمجاز است، آگاه شوند.
ممکن است محدودیتهای وارداتی در مورد کالاها و خدمات مشخص وجود داشته باشد؛ لذا بایستی این اطمینان حاصل شود محصول صادراتی شما تحت قوانین کشور مقصد مجاز است. عدم انجام این کار میتواند منجر به زیان یا تخریب کالا، جریمه و یا محدودیتهایی برای صادرکننده شود.
ریسک رقابت
بزرگترین ریسک رقابت در بازارهای صادراتی، کپی‌برداری از محصولات یک شرکت داخلی یا بخشی از آنها توسط رقبای خارجی است. این رقبا از زیر بار هزینه و توسعه نیروی کار شانه خالی کرده و اغلب با هزینه کمتر تولید محصول میکنند. این مساله سبب ایجاد فشار بر قیمت‌گذاری محصولات در بازارهای خارجی و کاهش بازارهای حاشیه برای شرکت صادرکننده می‌شود. ریسک دیگر رقابت، شامل تحویل تخصص به رقبا از طریق یک نماینده، وارد شدن رقبای جدید به بازار و یا قبضه‌شدن بازار توسط رقیبی اصلی می‌باشد.
ریسک فروش
ریسک فروش شامل این مساله می‌شود که نیاز مشتری ممکن است تغییر کند و شرکت‌ها نتوانند متناسب با این تغییرات، جهت‌یابی صحیحی داشته باشند. شرکای توزیع نیز با کاهش روابط مشتری موجود، ممکن است دچار بحران شوند. محصولات یک شرکت ممکن است در رقابت با نوآوری‌های تکنولوژیک یک شرکت دیگر بازدهی قبلی خود را نداشته باشد. ریسک اعتباری نیز در نهایت میتواند بوجود آید و این مساله در بازارهای خارجی نسبت به بازارهای داخلی به دلیل سختی وصول پرداخت‌های کلان مشتریان خارجی و فرهنگ پرداخت آنها، بیشتر به چشم می‌خورد.
ریسک توزیع
ریسک توزیع شامل تاخیر در حمل و نقل کالا به دلیل ترخیص طولانی‌مدت کالا از گمرک و یا اسناد ناقص تحویل کالا می‌باشد. محصولات می توانند در حین حمل و نقل آسیب ببینند و یا مفقود شوند. حمل و نقل ممکن است معیوب و ناقص نیز باشد. همه این مسائل باعث ایجاد هزینه های اضافی و مخدوش شدن اعتبار یک شرکت صادرکننده شود.
ریسک طبیعی
ریسک طبیعی در صادرات شامل بلایای طبیعی همچون زلزله، بیماری‌های همه‌گیر، فوران آتشفشان، سیل، رانش زمین و طوفان می‌باشد، رخدادهایی که میتوانند اقتصاد را در بازارهای خارجی متزلزل کنند، تقاضا را کاهش دهند، ارسال محصولات را با تاخیر روبرو کنند و یا اعزام کارکنان به بازارهای آسیب‌دیده برای رسیدگی را ناممکن سازند.
مدیریت ریسک صادراتی
مدیریت ریسک صادراتی، یک فرایند تفکر سیستماتیک در مورد تمام عواقب نامطلوب ممکن قبل از وقوع ریسک و سپس تنظیم اقداماتی است که به واسطه آن از این ریسکها اجتناب و یا آنها را به حداقل می رساند و به صادرکننده کمک میکند تا از عهده تاثیرات آن برآید. پنج عنصر اصلی در مدیریت ریسک صادرات وجود دارد:
- شناسایی حوزه های مختلف ریسک
- شناسایی ریسکها
- ارزیابی پیامدها وعواقب احتمالی ریسکها: ارزيابي ریسک صادراتي از طريق ارزيابي احتمال وقوع انواع مختلف ريسک و بررسی پتانسيل خسارت به دست مي‌آيد. اين ارزیابی‌ها براساس تجارب تجاری بين‌المللي شرکت و تحليل اطلاعات ارائه‌شده توسط مؤسسات تخصصی است.
- ایجاد استراتژیهای مقابله با ریسکهای شناسایی شده
- مدیریت ریسک صادرات: هدف مدیریت ریسک این است که ریسکهای یک شرکت را به سطح مطلوب کاهش دهیم. این مساله شرکت را قادر می‌سازد تا پیرو سیاست فعالیت صادراتی در کسب و کارهایی باشد که ریسکها در آن کمتر از فرصتها باشد.
یکی از ابزار در دسترس برای شرکت‌ها در مدیریت ریسک صادرات را می‌توان ماتریس مدیریت ریسک معرفی کرد.این ابزار نه تنها دیدگاه صادرکننده را در مورد خطراتی که ممکن است با آن روبه رو شود روشن نگه می دارد بلکه امکان مدیریت یا رفع خطرات را فراهم می آورد. این سند باید ضمیمه ای برای طرح صادراتی شرکت های صادراتی باشد.
شرکت مدیریت صادرات تات با استفاده از این ابزار و سایر روشهای تخصصی، مشتریان خود را در جهت مدیریت ریسک یاری میکند و از وقوع خسارتهای قابل توجه و گاها اجتناب ناپذیر برای ایشان، فرایند صادراتشان و کسب و کارشان پیشگیری میکند.