مطالعه بازارهای هدف صادراتی
بازاریابی یک فرآیند اجتماعی است که کالا و خدمات را به گونه ای از تولیدکننده به سمت مصرف کننده هدایت می کند که موجب برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا شده و اهداف اجتماعی را تامین می کند.
تحقیقات بازار در بحث صادرات مفهوم گسترده ای است که مطالعات و تصمیمات متعددی را در بر میگیرد. به طور عام در بحث صادرات، اولین گام تحقیقات بازار است که به انتخاب محصول، انتخاب بازار، یافتن خریدار، تعیین قیمت و ارائه برنامه بازاریابی تمرکز دارد.
یکی از دلایل عدم موفقیت صادرکنندگان نبود اطلاعات صحیح و جامع است که مانع ورود آنها به بازارهای جهانی شده و رشد بالقوه آنها را محـدود می کند. صادرات با طیف وسیعی از عوامل محیطی، مشتریان و رقبایی سرکار دارد که متفاوت با بازار داخلی هستند. به همین دلیل تحقیقات بازار و تبلیغات صادراتی، نیازمند مدیریت و روش های متناسب با بازارهای هدف و مخاطبین آنهاست.یک صادرکننده قبل از ورود به بازار خارجی نیازمند آن است که با انجام تحقیقات لازم در بازار با نوع اطلاعات مورد نیاز و روش جمع آوری آن از کشور دیگری که متفاوت از کشور خود است، آشنا شود. تفاوت های محیطی، تفاوت های فرهنگی، حقوقی، سیاسی، اقتصادی، مالی، جغرافیایی، بازارهای چندملیتی، مناطق آزاد و توافق های اقتصادی، سطح توسعه اقتصادی و ریسک و عمده اطلاعات مورد نیاز صادرکننده را دربر می گیرد که باید در مورد آنها تحقیق انجام دهد.
تحقیقات بازار به کسب اطلاعات در زمینه الزامات و استانداردهای مورد توجه در کالاهای وارداتی کشور مقصد، مقررات و قوانین صادراتی و وارداتی کشورهای مبدا و مقصد، روش های توزیع و حمل کالا، اندازه و رشد بازار، رقابت و … اشاره دارد تا بر اساس آن بتوان فرصت های بازارهای صادراتی و هزینه دستیابی به آن ها را ارزیابی نمود.
در تحقیق بازار صادراتی ابتدا باید مشخصات و رویکرد شرکت تولید کننده را مد نظر قرار داد. این مشخصات شامل زمینه فعالیت شرکت و میزان تولید و اخذ مجوزهای لازم برای ورود به حوزه صادرات است. در این مرحله کلیه محصولات شرکت مورد غربال قرار می گیرند و بر اساس اندازه بازارهای صادراتی و نرخ رشد صادرات کالا در هر بازار، کالاهای شرکت در ماتریس بوستون جانمایی می شوند و محصولات دارای شانس صادرات بیشتر برای ورود به فاز بعدی انتخاب می شوند، و مشخصات کالا مورد بررسی قرار میگیرد:
- نامگذاری کالا / کد تعرفه صادراتی / مشخصات برند / کاربردها
- زنجیره تامین کالا
- برنامه توسعه کالا / مزیت رقابتی
- آیا کالا برنامه کاری (BP) دارد؟
- آیا سطح پیچیدگی و سطح فناوری کالا مشخص شده است؟
- ارزیابی بسته بندی کالا
شرکت مدیریت صادرات تات با استفاده از ابزارهای مدیریت استراتژیک، بانک های اطلاعاتی گسترده در اختیار و تجربه ارزشمند کارشناسان و مدیران، در کنار تولید کنندگان عزیز کشور است تا بهترین انتخاب را برای ورود به بازارهای جهانی داشته باشند.
یافتن بازار هدف
فرایند بازاریابی بین الملل در حالت کلی از سه مرحله اصلی تشکیل شده است:
- بررسی شرایط محیط کلان کشورهای هدف صادراتی
- بررسی شرایط بازار کشورهای هدف
- بررسی شرایط رقابت در بازارهای هدف
مرحله اول بررسی محیط کلان کشور هدف است. در این مرحله کشورهای متعددی از منظر عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فنآوری، محیط زیست و بویژه قوانین تجارت مورد بررسی قرار میگیرند.
در نگاه نخست، برخی از کشورها به لحاظ شرابط جغرافیایی و همسایگی، وجود اتحادیهها ی گمرکی و اقتصادی، حسن ارتباطات سیاسی و تجاری و.. از اولویت بیشتری برخوردار هستند. ثبات سیاسی، اهمیت دادن دولت به سرمایه گذاری خارجی و صادرکنندگان، سهولت کسب و کار، رتبه فساد کشورها، سهولت نقل و انتقالات مالی و وجود زیرساخت_های مناسب و ارائه اطلاعات دقیق و شفاف صادراتی توسط دولت در بررسی شرایط محیط کلان کشور هدف صادراتی حائز اهمیت است. شاخص های کلان اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم، رشد اقتصادی، پول پرقدرت، بخش خصوصی قوی و سیستم تامین مالی کارامد معیار سنجش میزان کارامدی اقتصاد کشورهاست. در کنار این عوامل، شناخت ویژگیهای جمعیتشناختی، جغرافیایی و اجتماعی آن کشور همچون نرخ رشد جمعیت، فرهنگ، سواد و آگاهی اجتماعی، اخلاق کار و قانون گرایی نیز از اهمیت خاص خود بر خوردارند چرا که میتوانند منجر به بهبود شرایط سرمایه گذاری در کشور مورد بررسی شود.
از طرف دیگر، بررسی ارتباط کشور مورد نظر با کشور خودمان از جمله میزان و کیفیت رابطه سیاسی و اقتصادی دو کشور، فاصله جغرافیایی ایران با کشور مقصد و بررسی راههای ارتباطی، چگونگی وضعیت صادرات و واردات ایران با کشور مورد نظر، مهمترین نیازهای وارداتی آن کشور و مواردی از این دست نیز میتواند در این مرحله راهگشا باشد.
مرحله دوم به بررسی بازار کشور هدف میپردازد. در این مرحله کشورهایی که بر مبنای مرحله اول، قابل قبول شناسایی شده اند، از منظر عوامل متعدد دیگری از جمله دوره های اقتصادی، پیش بینی وضعیت کوتاه مدت و بلند مدت، گرایش جامعه به استفاده از کالای خارجی، بررسی سود شرکتهای مشابه، حجم تقاضا و میزان ثبات بازار مورد بررسی قرار میگرد.
در این مرحله کشور مورد بررسی از منظر محصول مد نظر نیز مورد مطالعه قرار میگیرد. در این خصوص اندازه و سهم بازار در کشور مبدا و مقصد، منحنی رشد بازار محصول، وضعیت تولید کالای مورد نظر در آن، آمارهای صادرات محصول مورد نظر به آن کشور، وضعیت صادرات و واردات کالای مورد نظر در ایران و کشور مربوطه، روش های نفوذ به بازار، تعیین و معرفی پیش نیازهای مجوزی و استانداردهای محصول جهت ورود به بازار، بخش بندی بازار، ارزیابی و تحلیل الگوی خرید مصرف کنندگان در بازار هدف، تحلیل صنایع و پیش بینی تاثیر تحولات منطقه ای و جهانی در بازار محصول موردنظر و در نهایت قوانین و تعرفههای تجاری کشور مقصد بر روی محصول مربوطه از جمله مواردی است که حائز اهمیت اند.
در آخرین مرحله لازم است تا شرایط رقابت در بازار سنجیده شود. بر اساس مدل پنج نیروی پورتر پنج مانع اصلی در موفقیت در بازار و سخت شدن شرایط رقابتی وجود دارد.
- رقابت موجود در صنعت
- تهدید تازه واردها
- تهدید جانشین ها
- قدرت چانه زنی عرضه کنندگان
- قدرت چانه زنی خریداران
لذا بر اساس نظر پورتر بازاری برای ورود مناسب است که رقابت در آن زیاد نباشد، امکان ورود رقبای جدید به راحتی فراهم نشود، خریداران متعدد بوده و قدرت چانه زنی بالایی نداشته باشد وکالاهای جانشین برای محصول تولیدی در آن صنعت محدود باشد. شناسایی رقبا برای تحقیق بازار دارای ملاحظات زیر است:
- شناسایی محصولات مشابه
- اولویت بندی رقبای فعلی و رقبای آتی
- سهم بازار رقبا
- شباهتها، ویژگیها، قیمت و کیفیت کالاهای رقبا
- شیوه های ارتباطی رقبا با خریداران عمده و مصرف کنندگان عمده
- بررسی حلقه های واسط و کانال های توزیع
- شناسایی و تحلیل عوامل تاثیرگذار بر فضای رقابت
تحقیق در این مرحله به جستجوی اینترنتی و کسب آگاهی محدود نمی شود بلکه صادرکننده باید از طریق حضور در کشورهای هدف، نمایشگاههای تجاری، شناخت توزیع کنندگان و نمایندگی های خرید عمده محصولات در کشورهای مقصد و کسب اطلاعات از بازار هدف، مطالعات خود را تکمیل کند. در نهایت در این مرحله، استراتژی قیمت گذاری محصولات تدوین شده، کارکرد برند مورد ارزیابی قرار گرفته و استراتژی توسعه برند تدوین می گردد.
شرکت مدیریت صادرات تات برای انجام هر یک از مرحله سه گانه مطالعات تحقیق بازار به منظور انتخاب کشور مناسب و بازار هدف قدرتمند، و همچنین انجام کلیه مراحل بصورت تجمیع شده، آمادگی دارد تا به تولید کنندگان عزیز در انتخاب کشور و بازار مناسب یاری رساند.
یافتن خریدار
پس از انتخاب بازار هدف، نوبت به یافتن خریداران و به عبارتی مشتری میرسد. این مرحله در دو گام اصلی و به دو روش مختلف صورت میگیرد:
یافتن خریداران در بازارهای صادراتی با روشهای انلاین
بازاریابی اینترنتی در دنیای امروز یکی از بهترین استراتژی ها برای تحقیق در مورد بازارهای صادراتی و یافتن خریداران خارجی است. این استراتژی راهکارهای گونانگونی را برای بازاریابی صادراتی به شما ارائه میدهد که تعدادی از مهم ترین آنها را با هم مرور میکنیم.
- وب سایت و وبلاگ
- شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها
- بازاریابی ایمیلی
- سایتهای بازاریابی اینترنتی: این سایتها که اصطلاحا به سایتهای B2B نیز معروف بوده، بسترهایی هستند که شرکتهای مختلف جهان میتوانند در آنها نسبت به معرفی کالا و خدمات خود و ارتباط گرفتن با سایر شرکتهای خارجی دیگر اقدام کنند.
- یلوپیج (yellow page) : یک بانک اطلاعات تماس بزرگ از مشاغل، کسبوکارها و شرکتهای مختلف یک کشور است. که امکان برقراری تماس و ارتباط با شرکتهای خارجی را فراهم میکند.
استفاده از روشهای انلاین برای یافتن خریدار، اگرچه در ظاهر ساده و کم هزینه به نظر میرسد، اما میتواند برای صادرکننده در ابتدای راه بسیار زمان بر بوده و نتایج مطلوبی نیز به همراه نداشته باشد. در این خصوص شرکت مدیریت صادرات تات میتواند مسیر را تسهیل نموده، و با بهره مندی از شبکه های ارتباطی آنلاین در اختیار، مشتریان و تجارب قبلی در کنار صادرکننده به پیدا کردن خریدار و مشتری بپردازد.
یافتن خریداران در بازارهای صادراتی با روشهای آفلاین
اگرچه فناوریهای تحت وب، موانع جغرافیایی را کاهش داده و باعث ارتباط بیشتر افراد از ملتهای گوناگون شده است، اما روشهای بازاریابی صادراتی آفلاین نیز همچنان کاربرد دارند. برخی از روشهای بازاریابی آفلاین عبارت اند از:
- نهادهای توسعه صادرات
- اتاقهای بازرگانی
- رویدادهای بازرگانی محصولمحور یا کشورمحور مانند نمایشگاه های بین المللی
- اتاقهای مشترک بازرگانی
- دفاتر بازرگانی سازمان توسعه تجارت
- سفارتخانهها و رایزنان بازرگانی در کشورهای مقصد
- مراجعه حضوری به بازارهای بومی کشور هدف
- تاسیس دفاتر نمایندگی
- بازاریابی تلفنی
- تبلیغات محیطی
یکی از هزینه بر ترین و سخت ترین مراحل برای صادرکنندگان و تولید کنندگان با توجه به نیاز به تسلط بر زبان کشور هدف، حضور در بازارهای خارجی به منظور تکمیل مطالعات بازار، یافتن خریدار، بررسی وضعیت بازار، مذاکره و عقد قرارداد، ارائه محصول، تبلیغات محیطی و … است. کارشناسان شرکت مدیریت صادرات تات با توجه به نیاز مشتری، آمادگی دارند کلیه فعالیتهای نیازمند حضور در بازارهای هدف را به نمایندگی از صادرکنندگان و تولیدکنندگان انجام دهند.